علم و دانش در ماهیت خود، امری اجتماعی است و مانند هر امر اجتماعی دیگر در نوعی تعامل با نهادهای مختلف جامعه به ایفای نقش خود می پردازد. دانشوران را باید به مثابه کنشگرانی اجتماعی دید که در یک رابطه پویا و گفتگویی با جامعه پیرامون خود هستند؛ از یک سو باید از نیازها و پرسش های جامعه خود آگاه شوند و از سوی دیگر پیام ها و پاسخ های خود را به نحو مطلوبی در اختیار مردم قرار دهند. افزون بر حوزه دانایی و آگاهی، جنبه دیگری از کارکرد اجتماعی دانش، جنبه ارج گذاری و فعال سازی دستاورهای آن در جامعه است. در تعامل میان اهل دانش با عموم مردم لازم است همواره میثاق آنان با مردم تجدید گردد و دانشوران تعهد خود به مردم در خصوص توجه به نیازهای آنان و کوشش برای ارتقاء فرهنگ جامعه را در چارچوب میثاق هایی اجتماعی به ثبوت رسانند. از دگر سو، آیین های میثاقی در جامعه این ثمره را نیز دارند که دانشوران به طور پویا و تجدید شونده، حمایت بی دریغ مردم از کوشش ها و دستاوردهای خود را دریافت کنند و این حمایت را با قوت و صمیمت احساس نمایند.
علوم دینی و به طور خاص علوم نهج البلاغه، نه تنها از این قاعده مستثنی نیستند، بلکه کنش اجتماعی آنها از آن رو حساس تر است که توجه کنیم دین، خود یکی از نهادهای اصلی در ساختار اجتماعی است. بدین سان، به خوبی قابل درک است که آیین های میثاقی چگونه می توانند هم در انگیرش دانشمندان به کار علمی، هم در جامعه پذیر کردن محصول کار آنان و هم در ثمربخش نمودن فعالیت های علمی – فرهنگی در چارچوب درک متقابل، موثرو پراهمیت باشد. این سخنان می تواند بیان روشنی از دورنمای یک آیین میثاقی چون جایزه جهانی دوسالانه کتاب برگزیده نهج البلاغه از سطح جهان اسلام و فضای اسلام پژوهی تا جامعه ایرانی باشد. امید آن است که به برکت عنایات الهی و با روشنایی گرفتن از فرهنگ پرفروغ اهل بیت علیهم السلام، ایجاد این آیین میثاقی بر گِرد نگین تابناکی چون نهج البلاغه بتواند گشاینده افق های روشن و پربار علمی، و موجب پیشرفت های مهم در ابعاد مختلف در فرهنگ اسلامی – ایرانی باشد.
شرح اهداف طرح
1. شناسایی آثار و نویسندگان برتر و معرفی شایسته آنها به جامعه علمی
2. تشویق و حمایت از نویسندگان کتب برتر و دیگر مترجمان، مصححان و پژوهشگران
3. ترویج سبک زندگیِ علوی در فرهنگ عمومی با معرفی آثارِ برگزیده و قابل استفاده در حوزه نهج البلاغه
4. ترویجِ فرهنگ کتابخوانی به ویژه کتابهای مرتبط با نهج البلاغه و امیرالمومنین در میانِ عموم مردم
5. جریان سازی فرهنگی با ایجاد شبکه نخبگان پژوهشگر در عرصه آموزه های علوی به ویژه معارف نهج البلاغه
6. ارتقاء سطح دانایی های جامعه در خصوص شناخت آموزه های علوی به ویژه معارف نهج البلاغه
7. ایجادِ گفتمان علوی در عرصه عمومی
8. بالا بردن وحدتِ دینی بین اقوام مسلمان در ایران و خارج از کشور بر محوریت امیرالمومنین (علیه السلام)
9. تقویت انسجام ملّی در داخل کشور با برجسته¬سازی آموزه¬های علوی
10. تلاش برای استعدادیابی و ایجاد شبکه نخبگانی در فضای نهج البلاغه¬پژوهی؛
11. تقویت روحیه و انگیزه‌های تحقیق و پژوهش در حوزه های مرتبط با امام علی(علیه السلام) و نهج البلاغه
12. ارتقاء سطح پژوهش‌های مرتبط با امام علی(علیه السلام) و نهج البلاغه
13. گسترش فرهنگ نگارش و تولید کتاب استاندارد مرتبط با امام علی(علیه السلام) و نهج البلاغه
14. تقویت فرهنگ رقابت علمی سالم در میان پژوهشگران
15. ارتباط و تعامل اثربخش با پژوهشگران و واحدهای پژوهشی